Архив новостей
понвтрсрдчетпятсубвск
1234567
891011121314
15161718192021
22232425262728
2930     
       

Главная Общество Нималана йöз олöны орччöн

Нималана йöз олöны орччöн

20 января 2023

Уна коми сикт-грездъясын унджык олысьыс öнi олöма йöз, код йылысь ныв-пиян да внукъясысь кындзи ставыс нин вунöдiсны.

Коми йöз важысянь овмöдчывлiсны юяс пöлöн. Ю – тайö туй, код кузя вузасьысь войтыр вайлывлiсны танi олысь йöзлы колана тöваръяс. Юяс да тыяс вöлiны озырöсь чериöн, тулыснас да арнас позис кыйны утка-дзодзöг. Бур олан места корсьыгöн эз кольны бокö йöзыс и От «гöра».

Сыктывкарсянь кö локны миртуй кузя, первой воан Эжов грездö. Сысянь неылын Давпи. Улынджык ю пöлöные сулалöны Лыаты, Назар, Ипа, сэсся Кöжмудор, Сюлатуй, От. Отйö пырöны Пальдор, Улыс От да Кырув. Водзö Эжва ю вöчö ыджыд кытш. Кывтны кö ю кузяыс, воан Пöлавъяö – сiйö сулалö Вогваздинолы паныд. Водзö Туис-Керöсса грездъяс: Пяторд, Öнчепиорд, Тупиорд, Закорд да Ненинорд. Кывтам кö водзö, воам Поп-Керöсö, Ипатьö да Семуковö. Медбöръя От «гöраса» грездъяс – Кырс да Ватоись.

Уна нэм чöж коми войтыр сикт-грездъяс гöгöрыс лöсьöдлöмаöсь му-видз. Войвылын этша мый быдмö гöль муяс вылад. Кызьöд нэмын От «гöраса» войтыр быдтывлöмаöсь ид, рудзöг, шабдi, пыш, неуна сёркни, кушман да картупель, видзлывлöмаöсь мöс да ыж. Медым бура тöвйöдны скöт, колö вöлi заптыны гожöмнас уна турун, а бур виддзыд вöлi оз тырмы. Турун ковмывлiс ытшкыны лосъясысь, вöр пöвстысь, посни юяс дорысь. Гожöм быд сикт-грездса олысьяс лун и вой пуктiсны турун. Но овлывлiсны вояс, кор тулысланьыс туруныс бырлывлiс и лым сылöм бöрын мöсъясöс пыр и лэдзлывлiсны видзьяс вылö йирсьыны, вуджöдлывлiсны ю сайса видзьяс вылö. Мöс лысьтысьяслы ковмывлiс быд лун асывнас да рытнас вуджавны ю вомöн, лысьтыны мöс, а бöрсö вуджöдны йöв тыра флягаяс.

Тадзи сиктса олысьяс уджавлiсны и 1950-1970-öд воясö. Бур уджысь сiйö кадас уналы козьнавлiсны правительственнöй наградаяс. На лыдын вöлi и Кырув грездса олысь София Ивановна Климушева.

Кырув – От сиктлöн юкöн. Сiйö Пальдорсянь лэччö Эжва берег пöлöн паськыд видзьяслань. Мир туй пöлöн öтар-мöдарсяньыс сулалöны керкаяс. Грезд помас лэптылöмаöсь кык судтаа школа, сэнi жö вöвлöма часовня, водобашня, совхозлöн некымын ферма.

Эжва юлöн мöдар берегас, веськыдладорас, Чернамлöн Таркама пожöма яг, турун видзьяс, чериа тыяс, мырпома да турипувъя нюръяс. Тайö мойд кодь местаас и чужлöма сентябрь 15-öд лунö 1948 воын София Климушева. Сылöн мамыс, Мария Григорьевна, чужлöма да быдмöма танi жö, нэм чöжыс уджавлöма мöс лысьтысьöн. Верöсыс усьлöма вöйна вылын. Посни пияныс кувлöмаöсь сьöкыд да тшыг олöм вöснаыс, кольлöмаöсь сöмын кык ныв – Галина, ыджыдджыкыс, да София.

Нывъяс дзöлядырсяньыс отсасисны мамыслы эз сöмын гортас, но и колхознöй ферма вылын. Став уджыс сэки вöчсис киöн. Ферма вылын колö вöлi лысьтыны мöсъясöс, юктавны да вердны найöс, петкöдны куйöд… Уджыс вöлi зэв сьöкыд.

Отйын сiйö кадас йöзыс овлöма уна, быд семьяын вöлöма уна челядь. Отса школаын классъясас вöвлöма 35 велöдчысьöдз. Софиялы ковмывлiс велöдчыгкост тшöтш и уджавны.

«Некор вöлi ёнасö урокъястö вöчны да лыддьысьны, – казьтылö София Ивановна. – Колö вöлi отсасьны мамлы вöчны гортгöгöр удж, а тшöтш и ферма вылын. 12 арöссянь ытшкывлi коса-гöрбушаöн турун, градвыв пуктасъяс бöрся видзöдi».

1965 воын София помалiс кöкъямыс класса школа, а арнас нин ковмис вежны мамсö, кодi ёна висьмис, фермаын. Тадз школьнöй парта сайсянь ныв веськалiс сьöкыд производство вылö.

Став уджалан олан кадыс София Ивановналöн мунiс ферма вылын. Первойсö уджалiс важ фермаын, сэсся лэптiсны выльöс, 100 мöс вылö. Фермаын вöлi нёль группа, быд группакöд уджалiс öти мöс лысьтысь. Выль фермаын вöлi нин кутшöмсюрö механизация, но транспортёръяс частö пазавлiсны и бара став уджсö ковмывлiс вöчны киöн.

Во чöжöн шöркодя быд мöслысь София Климушева лысьтывлiс куим тонна сайö йöв. План тыртöмысь мöс лысьтысьлы совхозса веськöдлысьяс козьнавлiсны премияяс да грамотаяс. 1971 воын София Ивановна олöмын лоисны тöдчана вежсьöмъяс – сiйöс бöрйисны РСФСР-са Верховнöй Сöветлöн VIII созывса депутатöн. Тайö созывыс уджалiс 1971-1975-öд воясö. Депутат уджыс ёна вежис коми сиктса нывбабалысь олöмсö – ковмывлiс ветлыны Москваö сессияяс да съездъяс вылö, содтöд велöдчыны… Весиг вöлi козналöны шойччан путёвка ГДР-ö, но ветлыны сэтчö эз артмы.

Воисны 1990-öд вояс – Коми Республикаса видз-му овмöсын сьöкыд кад. Öта-мöд бöрся пондiсны киссьыны совхозъяс, скöт мунiс пурт улö, фермаяс тыртöммисны, шыбитöм му-видз вылын öдйö паськалiс борщивик, бадь рос.

«Тайö вöлi сьöкыд кад, – казьтылö София Ивановна. – Быд лун начкисны лысьтан мöсъясöс. Локта гортö и кыз синваöн бöрда – сэтшöм жальöсь вöлiны сюрукъясыс, кодъясöс ас киöн дöзьöритлi уна во».

Кырув ферма сиптöм бöрын София Климушева ещö нёль во уджалiс мöс вый вöчан заводын, кытчö йöвсö вöлi вайöны От «гöра» вылын кольöм фермаясысь. Но сиптiсны и найöс, а та бöрын и заводсö. 1998 воын, 43 во видз-му овмöсын уджалöм бöрын, сiйö петiс пенсия вылö.

Бура да сьöлöмсянь уджалöмысь, уна йöв лысьтöмысь София Ивановналы 1973 воын козьналiсны «Знак почёта» орден, 1976 воын – «За успехи в народном хозяйстве СССР» знак, 1984 воын – орден Трудовой славы 3-й степени. Таысь кындзи сиктса нывбабалöн эм некымын знак «Победитель социалистического соревнования» и «Ударник коммунистического труда», медаль «Ветеран труда», юбилейнöй медальяс.

София Климушева зэв рам морт. Олö сiйö дед керкаас. «Коквицкöй» совхозса веськöдлысь Иов Турбылев да предприятиелöн профком кöсйылöмаöсь лэптыны бура уджалысь нывбабалы выль керка, но сiйö öткажитчöма. Дедыслöн керка дорыс зэв кыпыд – гöгöр мича дзоридза клумбаяс, сэтöр-öмидз кустьяс, дöзьöритöм градъяс. Но важ керкаыс пондöма нин пырны муö и сылы колö ыджыд дзоньталöм.

Том дырйиыс София Ивановна вöлöма зэв мичаöн – ыджыд лöз синма, лöсьыд мыгöра. Сiйö быдтiс Татьяна нылöс, кодi дыр уджалiс Айкатыласа шöр школаын, велöдiс челядьöс начальнöй классъясын. Мамсö оз вунöд – верöсыскöд частö волывлöны сы дорö.

 

ВАСИЛИЙ КОСТРОМИН.

 

Комментарии (0)


Противодействие коррупции



Фотогалерея
Версия для слабовидящих